از نيمه‌ي قرن سيزده به بعد، تحولات فضايي تهران شكل دگرگونه و متمايزي به خود گرفت. زمين شهري كم-كم كاركرد ويژه‌اي يافت و اميال و تعلقات تازه‌اي را بازتاب داد. چنگ زدن به اين اميال و محقق كردن‌شان ، هم به شكل صوري و محتوايي، از ضابطه و قانوني پيروي مي‌كردكه شكل‌هاي اجتماعي‌-حقوقي كهنه‌ي جامعه‌ي ايران زمينه و امكان‌اش را فراهم كرده بود. متن پيش‌رو حاصل پيش كشيدن و پيگيري پرسش از اين دوره‌ي دگرگوني و متمايز شدن است. به طور مشخص اين پرسش كه بين سال‌هاي مياني سده‌ي سيزده تا سال‌هاي منتهي به انقلاب 1357، زمين‌هاي شهري تهران را چه كساني، چگونه، در نسبت با چه كساني، و به نفع چه كساني،شكل داده و كنترل كرده‌اند؟ نقطه‌ي انگيزاننده‌ي آغازين و در نهايت، هدف از طرح و بسط اين پرسش، قرار گرفتن در معرض منطق اجتماعي عميقا نابرابري است كه در قالبي دست‌نخورده و ابتدايي، پس زمينه‌ي كنش‌هاي جمعي ايران معاصر بوده است.